Spory zastrzyk gotówki do domowego budżetu? Któż nie marzy o tym, aby nieznana ciocia z Ameryki zasiliła jego domowy budżet sporą sumą pieniędzy. Co warto wiedzieć o darowiznach, spadkach i dziedziczeniu? Przygotowałam kompendium wiedzy o tym, jak przyjąć spadek lub darowiznę oraz jak postępować przy dziedziczeniu.
Spis treści
Darowizna – wszystko co musisz wiedzieć o darowiźnie!
Przyznam szczerze, że moja dusza marzycielki od czasów mojej młodości ciągle wierzy, że kiedyś zostanę dziedziczką fortuny, którą przepisze mi bogata ciotka z Ameryki albo Australii. Tak sobie marzę o tej pięknej chwili, ale postanowiłam się do tego przygotować… A tak już poważniej mówiąc, okazuje się, że wielu ludzi nie wie, jak zachować się w przypadku darowizny, spadku i dziedziczenia. Zatem z nadzieją, że może naprawdę mam krewnych milionerów, którzy zechcą się podzielić ze mną swoim dobytkiem, postanowiłam dowiedzieć się więcej na ten temat.
Co to jest darowizna i jakie są jej rodzaje?
Darowizna to inaczej zgromadzone dobra materialne, którymi chcemy obdarować kogoś innego. A tak bardziej po „człowieczemu” mówiąc, są to pieniądze, nieruchomości (mieszkanie, dom, działka budowlana, gospodarstwo rolne), prawa (udziału lub własnościowe) oraz ruchomości, do których zaliczamy wartościowe przedmioty: samochód, antyki czy biżuterię. Osoba, która otrzyma darowiznę, powinna zgłosić się do Urzędu Skarbowego, by uiścić należny podatek.
Jak przekazać darowiznę?
I tutaj wszystko zależy od tego, czym chcemy obdarować drugiego człowieka. Podstawową formą darowizny jest akt notarialny, ale istnieją również przypadki, kiedy darowizna może być pisemna, ustna lub dorozumiana (czyli podarunek bez żadnej umowy).
Darowizna pieniężna
Inaczej mówiąc, jest to obdarowanie drugiej osoby pieniędzmi, które niestety zostało opisane w Ustawie o podatku od spadków i darowizn. A to oznacza, że w wielu przypadkach po otrzymaniu darowizny pieniężnej, trzeba zapłacić podatek. Jego wysokość uwarunkowana jest stopniem pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą i obdarowanym. (Więcej o tym przeczytasz poniżej).
Umowa darowizny pieniężnej może zostać przygotowana w formie pisemnej. Dokument ten powinien zawierać: dane darczyńcy i obdarowywanego, opis przedmiotu i wartości darowizny oraz sposób jej przekazania. Niezbędne będą również podpisy oraz informacja o odpowiednim zapisie w Kodeksie cywilnym.
Darowizna nieruchomości
Musi być sporządzona w formie aktu notarialnego podczas wizyty u notariusza. Co więcej, w przypadku gdy dla danej nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta, trzeba również złożyć wniosek o dokonanie wpisu. Jest to popularna forma nieodpłatnego przekazania domu lub mieszkania. Najczęściej darowizny nieruchomości dokonują rodzice na rzecz swoich dzieci. Warto pamiętać, że darowizna nieruchomości wiąże się z dodatkowymi kosztami, na które składa się: wynagrodzenie notariusza, podatek VAT od taksy notarialnej, opłaty sądowe, wypis aktu notarialnego.
Darowizna ruchomości i innych wartościowych przedmiotów
W tej kategorii zdecydowanie najpopularniejsze są darowizny samochodu. Choć można też podarować innym biżuterię, antyki, rzadką kolekcję książek lub płyt oraz inne składniki majątku.
Podatek od darowizny – co warto wiedzieć?
Osoba, która otrzymała darowiznę, powinna udać się do Urzędu Skarbowego i zapłacić należny z tego tytułu podatek. Kiedy trzeba zapłacić podatek od darowizny i jaka jest jego wysokość? Wszystko zależy od stopnia pokrewieństwa osoby obdarowanej i obdarowującej. Zgodnie z art. 14 Ustawy o podatku od spadków i darowizn z dnia 28 lipca 1983 roku ustalany jest zależnie od grupy podatkowej, do której należy nabywca.
Darowizna od rodziny – grupy podatkowe
Istnieją 3 grupy podatkowe:
- grupa I – małżonek, zstępni (synowie, córki, wnuki, prawnuki), wstępni (ojciec, matka, dziadkowie), rodzeństwo, zięć, pasierb, synowa, teściowie, ojczym, macocha;
- grupa II – zstępni rodzeństwa (siostrzenica, bratanek), rodzeństwo rodziców (ciotki i wujowie), rodzeństwo małżonków (szwagier, bratowa), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków oraz małżonkowie innych zstępnych;
- grupa III – inni nabywcy.
Darowizna w najbliższej rodzinie – kwota wolna od podatku:
- Grupa I – 9637 zł
- Grupa II – 7276 zł
- Grupa III – 4902 zł
Jednak okazuje się, że darowizny od najbliższej rodziny (grupa 1), są zwolnione od podatku. Dzieje się tak w momencie, gdy darowizna przekracza kwotę 9637 zł. Należy wówczas spełnić warunek, jakim jest zgłoszenie otrzymania darowizny w Urzędzie Skarbowym przez formularz SD-Z2. Trzeba tego dokonać w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
A każdą darowiznę (bez względu na jej formę) trzeba zgłosić do Urzędu Skarbowego. Więcej na ten temat możemy przeczytać w artykułach pt. Dziedziczenie długów – co oznacza w praktyce oraz Podatek od darowizny – co warto wiedzieć.
Wiadomość o spadku często pojawia się w naszym życiu niespodziewanie. Choć często jest okazją do radości, to nie zawsze wzbogaca domowy budżet. Bo w spadku po małżonku, rodzicach czy dziadkach możemy otrzymać również długi. Dowiedz się, jakich formalności należy dopełnić, aby otrzymać spadek. W przypadku postępowań spadkowych może występować dziedziczenie ustawowe albo dziedziczenie testamentowe. Jakie są między nimi różnice?
Co to jest dziedziczenie ustawowe?
Dziedziczenie ustawowe jest to spadek, który utrzymujemy na podstawie ustawy. Obowiązuje w momencie, kiedy zmarły nie pozostawił ważnego testamentu. Wówczas to przepisy księgi IV Kodeksu Cywilnego regulują, kto ma prawo do spadku i w jakiej części, jak przyjąć lub odrzucić spadek oraz co w przypadku dziedziczenia długów.
Dziedziczenie ustawowe – kto jest uprawiony?
Jeśli zmarły nie pozostawił testamentu, wówczas przepisy kodeksu cywilnego w zakresie dziedziczenia, określają następujący porządek dziedziczenia:
- współmałżonek i dzieci otrzymują spadek w równych częściach. Z zastrzeżeniem, że część spadku, którą dziedziczy współmałżonek, nie może być niższa niż 1/4 całości spadku. Gdy zaś dzieci spadkodawcy już nie żyją, wtedy ich część przypadnie wnukom. Prawo do dziedziczenia spadku zachowują również dzieci adoptowane, jednak następuje to jedynie, gdy nie są już spadkobiercami majątku po biologicznych rodzicach.
- współmałżonek i rodzice dziedziczą spadek w przypadku, kiedy spadkodawca nie ma dzieci i wnuków. Taka sytuacja zapewnia małżonkowi połowę spadku, a rodzicom po 1/4 spadku. W sytuacji, gdy współmałżonek spadkodawcy nie żyje, cały majątek dziedziczą rodzice.
- rodzice otrzymują spadek po zmarłym tylko, jeśli nie miał on współmałżonka, dzieci i wnuków.
- rodzeństwo może dziedziczyć spadek po zmarłym, jeśli nie żyje już jedno z rodziców. Dopiero w sytuacji, kiedy rodzeństwo spadkodawcy nie żyje, wówczas tę część spadku dziedziczą jego dzieci.
- dziadkowie otrzymują majątek, jeśli nie żyją bliżsi spadkobiercy, dziedziczący w pierwszej kolejności, spośród wymienionych w Kodeksie Cywilnym. Jeśli dziadkowie nie żyją, wówczas spadek „przechodzi” na dzieci, wnuki czy kuzynostwo spadkobierców.
- gmina ostatniego miejsca zamieszkania w Polsce dziedziczy spadek w przypadku, gdy zmarły nie miał żadnych krewnych.
Dziedziczenie na podstawie testamentu – jak to wygląda?
Natomiast w sytuacji, gdy zmarły członek rodziny pozostawił po sobie testament, w którym jasno wymienia swoich spadkobierców, wszystko wydaje się prostsze. Ponieważ dziedziczenie na postawie testamentu ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym i jest to nabycie spadku, którego podstawę stanowi testament.
Jeśli spadkodawca wyraził swoją wolę ustnie, pisemnie lub w formie testamentu spisanego u notariusza, to może swój majątek przekazać dowolnej osobie. W sytuacji, gdy rodzina została pominięta przez spadkodawcę w testamencie, wówczas zyskuje ona prawo do tzw. zachowku.
Jak nabyć spadek krok po kroku?
Dopełnienie formalności spadkowych aktualnie możliwe jest w sądzie lub w kancelarii notarialnej. Jeśli zatem zmarły nie pozostawił testamentu, wówczas należy prawnie potwierdzić prawo do spadku. W tym celu można złożyć wniosek do sądu rejonowego o stwierdzenie nabycia spadku wraz z odpowiednimi wnioskami oraz uiścić odpowiednią opłatę albo udać się do notariusza, aby sporządził poświadczenie dziedziczenia oraz zajął się wszystkimi formalnościami.
Jeśli spadkodawca przed śmiercią sporządził testament, wówczas również możemy udać się do sądu lub notariusza. Jednak w celu dopełnienia niezbędnych formalności wszyscy spadkobiercy muszą się pojawić w kancelarii notarialnej.
Dziedziczenie spadku – co warto wiedzieć?
Spadkobiercy w ciągu 6 miesięcy, od momentu, gdy dowiedzieli się o otrzymaniu spadku, muszą określić swoje stanowisko. Mogą:
- przyjąć spadek w całości,
- odrzucić spadek w całości,
- przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – czyli przejmuje również dług, ale jedynie do wysokości kwoty odziedziczonego majątku. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza w wysokości 100 tysięcy złotych, z długiem 300 tysięcy złotych, spadkobierca musi spłacić 100 tysięcy długu, zatem ostatecznie wychodzi na 0.
Dziedziczenie długów – czy muszę przyjąć zadłużenie
Czasem, zamiast pieniędzy, kosztowności czy nieruchomości po wujku, bracie, rodzicach, kuzynce czy dalszej rodzinie, możemy również odziedziczyć długi. Warto zatem wiedzieć, co oznacza dziedziczenie długów w praktyce. Odpowiedzi na tego typu pytania znajdziesz w internetowym poradniku firmy KRUK S.A. Odwiedź stronę https://pl.kruk.eu/ i zadbaj o swój domowy budżet.
Reasumując, zarówno darowizny, jak i spadki wpływają na domowy budżet osób obdarowanych. Choć przeciętny Kowalski z pewnością marzy o otrzymaniu spadku, to powinien też być świadomym sytuacji finansowej swoich krewnych, aby nie zaskoczyło go dziedziczenie długów. Dobrym pomysłem jest również zabezpieczenie przyszłości swoich najbliższych przez porządzenie testamentu u notariusza. Choć trzeba pamiętać, że nie zabezpiecza on przed przejęciem długu w spadku. Mimo wszystko, aby zadbać o swój domowy budżet, powinniśmy dobrze się orientować w sytuacji finansowej spadkodawcy, aby przypadkiem nie wpaść w tarapaty.