Surowe zasady programu „Czyste Powietrze”! Nie dla każdego!

Miałam nadzieję, że uda się skorzystać z dofinansowania w rządowym programie „Czyste Powietrze”. Pozytywnie zainspirowana wyczytałam szczegóły ze strony internetowej. Jednak na spotkaniu informacyjnym, w którym wzięłam udział, okazało się, że program wcale nie wygląda tak różowo, jak go opisują!

Zamierzamy rozpocząć budowę naszego wymarzonego domu wiosną 2019. W związku z tym myślałam, że jesteśmy idealnym beneficjentem programu „Czyste Powietrze”. Zaintrygowana reklamami oraz wiedzą, którą wyniosłam ze strony internetowej, miałam nadzieję, że uda się z niego skorzystać! A tu pstryczek w nos!

Niestety rzeczywistość okazała się być inna!

Wybrałam się na spotkanie informacyjne zorganizowane w naszym mieście. Przedstawiciel Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej omówił na czym polega program. I tak, okazało się, że na nic piękne reklamy o mądrym wyborze na rzecz zdrowia, środowiska i klimatu! Ale zobaczmy, jak to było od początku!

Czym jest program „Czyste Powietrze”?

Jak czytam w broszurce informacyjnej, wydanej specjalnie na tę okazję „Czyste Powietrze to kompleksowy program, którego celem jest zmniejszenie lub uniknięcie emisji płynów i innych zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery przez domy jednorodzinne. Program skupia się na wymianie starych pieców i kotłów na paliwo stałe oraz termomodernizacji budynków jednorodzinnych, by efektywnie zarządzać energią. Działania te nie tylko pomogą chronić środowisko, ale dodatkowo zwiększą domowy budżet, dzięki oszczędnościom finansowym”.

Wszystko fajnie opisane, ale czy każdy chętny otrzyma takie dofinansowanie?

Idea programu „Czyste Powietrze”

Idea powstania tego programu jest szalenie szlachetna! Jest nią (podobno) troska o zdrowie, klimat i środowisko. Dym z komina zawiera pył i inne zanieczyszczenia, w tym substancje rakotwórcze, które niekorzystnie wpływają na ludzki organizm. Mogą przyczyniać się do alergii, bólu głowy, chorób płuc, niedokrwienia serca, zaburzeń pracy wątroby, a nawet powodować śmierć.

Po pierwsze edukacja!

Twórcy programu stwierdzili, że pierwszym krokiem do ograniczenia emisji zanieczyszczeń z ogrzewania do atmosfery jest edukacja. Toteż tłumaczą na tych spotkaniach, że powinniśmy:

• ogrzewać mądrze nasze domy. Mają tu na myśli wybieranie nowoczesnych kotłów oraz opałów wysokiej jakości czy podłączenie się do lokalnej sieci ciepłowniczej (jeśli jest taka możliwość);
• dbać o okoliczną zieleń, bo to właśnie drzewa i krzewy produkują tlen i pochłaniają zanieczyszczenia;
• edukować najmłodszych i uczyć ich pozytywnych nawyków dbania o środowisko;
• rozmawiać z ludźmi na temat ochrony środowiska;
• reagować na niezbyt ekologiczne zachowanie sąsiadów, którzy spalają odpady i śmieci;
• ograniczyć jazdę samochodem;
• wybierać mądrze, czyli zadbać o termoizolację domu, by zredukować straty ciepła.

Program „Czyste Powietrze” ile dofinansowania?

Przedstawiciel WFOŚiGW bardzo szczycił się faktem, że do rozdysponowania jest kwota 103 mld złotych do 2029 roku na wymianę, zakup i montaż źródeł ciepła i termomodernizację. A korzystając z programu, możemy liczyć na zwrot części poniesionych kosztów. Maksymalna kwota dotacji na jeden dom jednorodzinny może wynieść 53 tysiące złotych, a jeśli pojawią się koszty dodatkowe, to można otrzymać dofinansowanie w formie pożyczki. Warto jednak pamiętać, że można otrzymać do 90% dofinansowania od tej kwoty. Natomiast minimalny kwalifikowany koszt projektu to 7 tys. zł.
W przypadku kolektorów słonecznych i fotowoltaiki w grę wchodzi jedynie pożyczka! (czego nie piszą na stronie informacyjnej i nie ogłaszają w reklamach).

Jak złożyć wniosek do programu „Czyste Powietrze”?

Wniosek o dofinansowanie w programie „Czyste Powietrze” może zostać złożony przez internet. Ważne, aby przygotować sobie elektroniczny numer księgi wieczystej, zakres prac, które chcesz wykonać, potencjalne koszty inwestycji oraz dochody wszystkich osób w gospodarstwie domowym (czyli PIT-y za poprzedni rok). Podobno czas przygotowania i wysłania wniosku wynosi około 30 minut. Sama jednak nie będę miała okazji tego sprawdzić, bo okazało się, że raczej nie kwalifikujemy się, aby dostać dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze” na zakup pieca gazowego, termoizolację czy alternatywne źródła ogrzewania, jeśli rozpoczniemy budowę wiosną 2019. Dlaczego? Ponieważ raczej nie zdążymy wykonać wszelkich prac z tym związanych do końca 2019 roku, poza tym ogranicza nas także kryterium dochodowe, ale o tym za chwilę.

Czas rozpatrywania wniosku wynosi do 3 miesięcy od momentu jego złożenia. Nabór wniosków jest prowadzony w trybie ciągłym. Oznacza to, że będą one oceniane i rozpatrywane na bieżąco.

Program „Czyste Powietrze” – na co dofinansowanie?

Z programu skorzystamy (przynajmniej teoretycznie), jeśli:

• wymienimy stare źródła ciepła (piece i kotły na paliwo stałe) oraz planujemy zakup i montaż nowych źródeł ciepła, spełniających wymagania programu;
• docieplimy przegrody budynku;
• wymienimy stolarkę okienną i drzwiową;
• montujemy lub modernizujemy instalację centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej;
• instalujemy odnawialne źródła energii tj. kolektory słoneczne i instalacje fotowoltaiczne;
• montujemy wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła.

Program „Czyste Powietrze” warunki

Podstawowym warunkiem kwalifikującym do skorzystania z programu „Czyste Powietrze” jest:

• wymiana starego pieca/kotła na paliwo stałe na nowe źródło ciepła spełniające wymagania programu — dla istniejących budynków;
• zakup i montaż źródła ciepła spełniającego wymagania programu — dla budynków nowo budowanych.

Dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze” na nowy dom

Czyli myśląc czysto teoretycznie, podczas budowy nowego domu moglibyśmy skorzystać z dofinansowanie na zakup i montaż pieca gazowego oraz instalację gazową, stolarkę okienną i drzwiową, docieplenie domu w formie termoizolacji czy też zainstalowanie alternatywnych źródeł energii. Niestety to tylko teoria, bo w praktyce jest inaczej! Celowo napisałam — MOGLIBYŚMY, bo okazuje się, że nie będziemy mieli możliwości, by skorzystać z tego dofinansowania (tak mądrze skonstruowano jego warunki). Możemy jedynie otrzymać dofinansowanie w formie pożyczki na zakup i montaż paneli fotowoltaicznych. Jest tylko jedno „ale”…. Zgodnie z zasadami programu „Czyste Powietrze” koszty na tę inwestycję oraz jej realizacja powinny nastąpić jedynie do końca 2019 roku. A obawiam się, że fundusze związane z budową domu nie pozwolą tak szybko na taką inwestycję, bo zakończenie budowy domu planujemy na lipiec 2020.

Na jakie działania można otrzymać dotację z programu „Czyste Powietrze”:

• audyt energetyczny budynku przed realizacją przedsięwzięcia;
• dokumentację projektową związaną z modernizacją czy przebudową dachu;
• dokumentację projektową dotyczącą modernizacji instalacji wewnętrznych oraz wymiany źródła ciepła;
• ekspertyzę ornitologiczną i chiropterologiczną;
• docieplenie przegród budowlanych oraz uzasadnione prace towarzyszące;
• wymianę stolarki zewnętrznej: okien, okien połaciowych, drzwi balkonowych, powierzchni przezroczystych i nieotwieranych;
• wymianę drzwi zewnętrznych i bram garażowych;
• węzeł cieplny;
• kotły na paliwo stałe (biomasa) oraz z systemem odprowadzania spalin;
• kotły na paliwo stałe (węgiel) oraz z systemem odprowadzania spalin;
• system ogrzewania elektrycznego;
• kotły gazowe kondensacyjne, olejowe, system odprowadzania spalin, zbiornik na gaz/olej;
• pompy ciepła powietrzne;
• pompy ciepła odbierające ciepło z gruntu lub wody;
• instalacje wewnętrzne ogrzewania i ciepłej wody użytkowej;
• wentylację mechaniczna wraz z odzyskiem ciepła;
• kolektory słoneczne;
• mikroinstalację fotowoltaiczna;
• przyłącza i instalację wewnętrzną gazową/olejową;
• przyłącze cieplne;
• przyłącze i instalację wewnętrzną elektroenergetyczną.

Dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze” a dochody

Kryterium dochodowe jest wyznacznikiem, ile pieniędzy możesz dostać. Wszystko dlatego, że program w pierwszej kolejności ma pomagać tym najuboższym i najbardziej potrzebującym. Zatem będzie tutaj liczony miesięczny dochód na osobę w gospodarstwie domowym obliczany na podstawie zasad Programu Rodzina 500+. W ten sposób okazało się, że jako gospodarstwo domowe z kwotą dochodu powyżej 1600 zł miesięcznie na osobę, może uzyskać jedynie dotację do 30% wysokości poniesionej inwestycji.

8 kroków do dofinansowania w programie „Czyste Powietrze”

1. Zdobądź wiedzę.
2. Zbadaj potrzeby swojego domu.
3. Wypełnij i złóż wniosek o pożyczkę lub dofinansowanie.
4. Zaczekaj na decyzję WFOŚiGW.
5. Podpisz umowę o dofinansowanie.
6. Złóż wniosek o płatności.
7. Zakończ przedsięwzięcie.
8. Zgłoś zakończenie inwestycji WFOŚiGW, która zweryfikuje czy wywiązałeś się z umowy i na tej podstawie zdecyduje, czy otrzymasz dofinansowanie.

W jaki sposób nastąpi rozliczenie w programie „Czyste Powietrze”?

Jeśli chcesz skorzystać z programu i otrzymasz pozytywną odpowiedź od Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wówczas po wykonaniu wszelkich niezbędnych prac, które określasz we wniosku, musisz wykazać faktury na zakup materiałów i usług oraz dokumenty potwierdzające płatność. Czyli niezbędne będzie wykonanie płatności przelewem.

Fakty, których nie mówią o programie „Czyste Powietrze”:

– od powierzchni całkowitej budynku trzeba odjąć powierzchnię przeznaczoną na działalność gospodarczą (w przypadku gdy prowadzisz firmę we własnym domu);
– przedsięwzięcie (wymiany pieca na bardziej ekologiczny, termoizolacji oraz zakup i instalacja alternatywnych źródeł energii i ogrzewania) nie może być zakończone przed dniem złożenia wniosków;
– w przypadku nowych budynków koszty muszą być poniesione maksymalnie do końca grudnia 2019;
– garaż musi być integralną częścią budynku mieszkalnego;
– w przypadku domu jednorodzinnego trzeba mieć pozwolenie na montaż instalacji gazowej;
– warto zapłacić przelewem, bo WFOŚiGW wymaga pokazania potwierdzenia dokonania płatności;
– jeśli skorzystasz z dofinansowania, przygotuj się na to, że 3 razy pojawi się u Ciebie kontrola. Będzie to przed złożeniem wniosku, po zrealizowaniu zadania oraz do 3 lat po wykonaniu inwestycji;
– należy zapłacić podatek dochodowy wysokości 19% od kwoty dotacji (choć od stycznia 2019 ma podobno być ulga podatkowa, właśnie rząd intensywnie nad tym pracuje);
– dotacja i pożyczka nie mogą pokryć 100% kwalifikowanych kosztów (czyli coś musisz wyłożyć z własnej kieszeni).

Dlaczego może się okazać, że trzeba zwrócić dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze”?

Uwaga! Może się zdarzyć tak, że po kontroli z WFOŚiGW będzie trzeba zwrócić otrzymaną kwotę dofinansowania. Stanie się tak na przykład w przypadku gdy zastosujemy nieodpowiedni współczynnik lambda materiałów do dociepleń. Czyli tak po ludzku mówiąc, jeśli współczynnik przewodzenia ciepła izolacji termicznej będzie zbyt niski. Może też być tak, że budynek jednorodzinny, który otrzymał dofinansowanie z programu „Czyste Powietrze” nie spełnia norm budowlanych z rozporządzenia Komisji EU, czyli dyrektywy dotyczącej Ekoprojektu (Ecodesign).

Jakie są normy budowlane związane z programem „Czyste Powietrze”?

W związku z tym, że jesteśmy na etapie projektowania naszego wymarzonego domu, na jednym ze spotkań zapytałam naszą Panią architekt o to, jak różnią się te aktualne normy budowlane od tych, które będą obowiązywać od 2021 roku. I tak uzyskałam rzetelną informację, że parametry przegród wg 2017 i 2021 wynoszą:

1. ściana
2017 – 0,23 (wystarczy styropian 15 cm)
2021 – 0,20 (wystarczy styropian 18 cm)

2. podłoga
2017 – 0,3
2021 – 0,3

Wystarczy styropian 8 cm, ale w przypadku ogrzewania podłogowego i tak należy przewidzieć ok. 15 cm styropianu.

3. dach
2017 – 0,18 (wystarczy 23 cm izolacji)
2021 – 0,15 (wystarczy 28 cm izolacji)

4. okna
2017 – 1,1
2021 – 0,9

Wartości okien trudniej wyliczyć, raczej polegałabym na certyfikatach producenta.

Biorąc pod uwagę powyższe — przy dociepleniu ścian budynku 18 cm i dachu 30 cm spełniamy warunki 2021. Przyjęłam wartości u materiałów o średniej jakości (nie najlepszych, ale też nie najgorszych).

I tak, w każdej gminie w Polsce odbywają się spotkania związane z potencjalnymi zainteresowanymi programem „Czyste Powietrze”. Pytanie tylko, po co, skoro 95% osób zainteresowanych nie będzie mogło z niego skorzystać lub może się okazać, że będą musieli zwrócić otrzymane dofinansowanie?