Świdośliwa, zwana też drzewem rodzynkowym, borówką kanadyjską lub gołębią jagodą, to krzew owocowy z rodziny różowatych, który w ostatnich latach zyskuje na popularności. Amelanchier Medik jest rośliną o właściwościach prozdrowotnych. Dlaczego warto posadzić ją w przydomowym ogrodzie i jak wykorzystać jej owoce? Poznaj tajniki pielęgnacji i uprawy świdośliwy.
Świdośliwa – poznaj bliżej tę niezwykłą roślinę
Naturalnie występuje w Ameryce Północnej, a znanych jest około 25 gatunków świdośliwy. Ma proste, owalne lub epileptyczne liście. Wyróżniają ją kwiatostany złożone z 1-20 kwiatów pojawiające się wczesną wiosną. Owoce z wyglądu przypominają połączenie jabłka i borówki, mają barwę purpurową lub czarną, są słodkie i zbierane latem. Świdośliwę warto posadzić w przydomowym ogrodzie ze względu na smaczne owoce wykorzystywane do domowych przetworów oraz ich walory zdrowotne. Świdośliwa jest rośliną samopylną oraz atrakcyjną dla ptaków, motyli i owadów. Urocze białe kwiaty pojawiają się w kwietniu i maju.
Świdośliwa uprawa
W środowisku naturalnym świdośliwa rośnie na brzegach rzek, stokach oraz w lasach, zarówno w miejscach suchych, słonecznych, skalistych i górzystych, ponieważ potrafi przystosować się do panujących warunków. Drzewa lub krzewy świdośliwy najlepiej sadzić wiosną bądź wczesną jesienią. Z powodzeniem można uprawiać ją jako krzew ozdobny w ogrodzie, ale także jako piękne drzewko na pniu w donicy na tarasie lub balkonie. Świdośliwa świetnie sprawdza się na żywopłoty.
Świdośliwa pielęgnacja
Świdośliwa jest rośliną łatwą w uprawie, wystarczy przestrzegać kilku prostych zasad. Wyróżnia ją duża mrozoodporność do -30 stopni Celsjusza. Jeśli w przydomowym ogrodzie stworzymy jej optymalne warunki do wzrostu, odwdzięczy się pięknymi kwiatami wiosną, smacznymi owocami latem oraz udekoruje ogród piękną barwą liści jesienią.
Świdośliwa – jakie stanowisko?
Świdośliwa preferuje glebę próchniczną, przepuszczalną o pH od lekko kwaśnych do lekko zasadowych i stanowisko nasłonecznione lub półcieniste. Pielęgnacja świdośliwy to przede wszystkim obfite podlewanie w przypadku braku opadów, szczególnie w początkowej fazie wzrostu, a także podczas kwitnienia i owocowania.
Odmiany świdośliwy
W Kanadzie najpopularniejsze są dwa gatunki – świdośliwa lamarcka (Amelanchier lamarckii), zwana też świdośliwą kanadyjską (Amelanchier canadensis), oraz świdośliwa olcholistna (Amelanchier alnifolia). W Europie oprawia się świdośliwa jajowata (Amelanchier ovalis):
- Świdośliwa olcholistna 'Thiessen’ to odmiana o silnym wzroście oraz zwartym i wysokim pokroju. Bardzo popularna w Kanadzie i w uprawie amatorskiej na świecie. Dorasta do 5 metrów. Wyróżnia ją wczesne kwitnienie oraz bardzo obfite zbiory. Ma duże soczyste owoce o cierpkim smaku i niebieskoczarnym kolorze.
- Świdośliwa olcholistna 'Smoky’ – najsłodsza i bardzo obfita w owoce odmiana.
- Świdośliwa olcholistna 'Northline’ jest odmianą o pionowym kształcie, która dorasta do czterech metrów wysokości. Charakteryzuje się słodkim i intensywnym smakiem owoców oraz bardzo obfitym zbiorem.
- Świdośliwa olcholistna 'Pembina’ to odmiana, którą wyróżnia intensywny i cierpki smak owoców, obfite zbiory oraz kształt od pionowego do rozłożystego.
- Świdośliwa olcholistna 'Mandam’ ma cierpkie i soczyste owoce, które dojrzewają na początku lipca.
- Świdośliwa olcholistna 'Honeywood’ – późna odmiana o silnym wzroście w postaci krzewu dorastającego do 5 metrów. Wyróżnia ją duża plenność oraz soczyste i słodkawe owoce.
- Świdośliwa olcholistna 'Martin’ – wczesna odmiana o dużych i równomiernie dojrzewających owocach. Dorasta do 3 metrów. Ma purpurowo-czarne owoce.
Niektóre gatunki świdośliwy mają ozdobne kwiaty oraz pięknie przebarwiające się liście w okresie jesieni. Sadzonki świdośliwy możesz kupić w szkółce Akademia Roślin.
Świdośliwa przycinanie
Świdośliwa owocuje na pędach jednorocznych i starszych. W związku z tym pierwsze cięcie należy wykonać po posadzeniu krzewów, aby pobudzić je do rozkrzewienia i owocowania. Natomiast później wykonywać należy regularne wiosenne cięcie, usuwając krzyżujące się, uszkodzone, suche, słabe, chore lub rosnące do środka gałęzie.
Owoce świdośliwy
Po 3-4 latach uprawy pojawiają się owoce na pędach ubiegłorocznych i dwuletnich. Małe owoce jagodowe zebrane są w baldachy. Dojrzałe owoce świdośliwy mają kolor ciemnofioletowy lub czarny, a zbierane są w czerwcu i lipcu. Są one skarbnicą substancji mineralnych, witamin z grupy A, B i C, magnezu, potasu, białka, antocyjanów, wapnia czy fosforu.
Wykazują właściwości antybakteryjne i antywirusowe. Zawartość antocyjanów sprawia, że warto je spożywać w przypadku chorób oczu czy skóry. Owoce gołębiej jagody nazywane są owocami wiecznej młodości, ponieważ odmładzają organizm i skórę. W optymalnych warunkach świdośliwa owocuje do 50 lat.
Do czego wykorzystać owoce świdośliwy?
Smaczne słodkie lub cierpkie w smaku – to zależy od odmiany – owoce świdośliwy można jadać na surowo, wzbogacać nimi domowe muesli, koktajle, desery lub ciasta. Ze względu na walory zdrowotne owoce świdośliwy świetnie sprawdzą się do wyrobu dżemów, kompotów czy nalewek. Można je również z powodzeniem mrozić.
Świdośliwa a choroby i szkodniki
Świdośliwa to gatunek odporny na szkodniki i zagrożenia. Mimo to roślinę mogą zaatakować przędziorki, owocnice, zmieniki. Na liściach czasem pojawiają się choroby grzybowe takie jak plamistość brunatna lub rdza. Warto też wiedzieć, że owoce świdośliwy są przysmakiem dla ptaków.
Świdośliwa a borówka amerykańska
Świdośliwa w smaku przypomina borówkę amerykańską z migdałową nutą, jednak zawiera zdecydowanie więcej składników odżywczych niż bardziej popularne na całym świecie owoce borówki amerykańskiej.
Świdośliwa właściwości zdrowotne
Owoce świdośliwy są skarbnicą antocyjanów, błonnika, pektyn, witamin i soli mineralnych o walorach smakowych i prozdrowotnych. Napar z suszonych kwiatów świdośliwy w medycynie naturalnej stosowany jest jako lekarstwo na serce. Dlaczego warto jeść owoce świdośliwy? Ponieważ wykazują mnóstwo właściwości zdrowotnych: dostarczają antocyjanów – składników o właściwościach przeciwnowotworowych, regulują perystaltykę jelit, wzmacniają odporność, zęby i kości. Odmładzają skórę, poprawiają zdrowie dziąseł oraz obniżają ryzyko chorób serca. Będą świetnym dodatkiem do domowego muesli czy deserów.
Zalety spożywania owoców świdośliwy
1. Wzmacnia układ odpornościowy
Zawiera mnóstwo witaminy C, dlatego regularne spożywanie świdośliwy zmniejszy ryzyko infekcji oraz pozytywnie wpłynie na układ odpornościowy, szczególnie w tych stresujących czasach.
2. Odmładza skórę
Znajdująca się w owocach świdośliwy w dużych ilościach witamina C pomaga zachować młody wygląd skóry, gdyż aktywizuje produkcję kolagenu. Zatrzymuje skutki starzenia i spłyca widoczność zmarszczek.
3. Wzmacnia dziąsła
Witamina C jest niezbędna dla zdrowych dziąseł, które wpływają też na kondycję zębów.
4. Wzmacnia zęby i kości
Owoce świdośliwy zawierają wapń, który wzmacnia zęby i kości oraz zmniejsza ryzyko rozwoju osteoporozy.
5. Obniża ryzyko chorób serca
Będąc bogatymi w błonnik, owoce świdośliwy usuwają cholesterol z tętnic. Zawarty w nich potas obniża ciśnienie krwi, w związku z czym spożywanie tych owoców świetnie sprawdza się w profilaktyce chorób serca.
6. Przyspiesza ruchy perystaltyczne jelit
Błonnik znajdujący się w owocach świdośliwy zapobiega zaparciom i przyspiesza ruchy perystaltyczne jelit. Ułatwia usuwanie produktów przemiany materii i toksyn z przewodu pokarmowego oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia hemoroidów.
7. Mają właściwości przeciwnowotworowe
Owoce świdośliwy obniżają ryzyko zachorowania na nowotwory, ponieważ są skarbnicą przeciwutleniaczy.
Zastosowania świdośliwy
Napar z kory świdośliwy stosowano jako tonik do leczenia krwawienia miesiączkowego, biegunek, niestrawności oraz odrobaczania. Świetnie sprawdzi się także jako preparat do dezynfekcji. Owoce świdośliwy można jadać na surowo, po suszeniu czy ugotowaniu. Nadają ciastom i deserom migdałowy posmak.
Jak widać, świdośliwa nie jest rośliną wymagającą. To piękne drzewo świetnie sprawdzi się posadzone jako soliter oraz w połączeniu z krzewami ozdobnymi lub owocowymi. Może posłużyć jako żywopłot, szpaler lub ochrona przed wiatrem.
Zachęcam również do lektury artykułów pt.: Malina – uprawa w ogrodzie, ciekawostki, zalety spożywania, Dereń jadalny – roślina ogrodowa o właściwościach leczniczych oraz Jagody goi – jak uprawiać w ogrodzie i dlaczego warto jeść.
Artykuł powstał przy współpracy z Akademią Roślin